نحوه ی کارکرد دستگاه ماموگرافی

ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه ، مورداستفاده قرار می‌گیرد. در بسیاری از موارد، ماموگرافی برای غربالگری سرطان سینه در زنانی که هیچ علامتی از بیماری ندارند؛ به کار گرفته می‌شود. در سایر موارد، ماموگرافی برای تشخیص بیماری‌های پستان در زنان مبتلا به علائمی از قبیل توده، درد، پوسته ریزی و یا ناهنجاری‌های نوک پستان به کار می‌رود.

سن انجام ماموگرافی و نقش آن در شناسایی سرطان سینه

ماموگرافی به‌منظور ارزیابی یافته‌های بالینی غیرطبیعی بیمار ( توده‌های متراکم در پستان یا ناهنجاری‌های نوک سینه) انجام می‌گیرد. این یافته‌های غیرطبیعی ممکن است توسط خود بیمار یا پزشک، شناخته‌شده باشند. ممکن است ماموگرافی تشخیصی پس از انجام ماموگرافی غربالگری غیرعادی، به‌منظور ارزیابی موارد نگران‌کننده تکرار شود. ماموگرافی غربالگری خطر مرگ ناشی از ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد. این تست برای شناسایی تمامی سرطان‌های سینه از قبیل سرطان‌های مهاجم مجاری و کانال‌های پستان کاربرد دارد. ماموگرافی می‌تواند تغییرات پستان را سال‌ها قبل از اینکه پزشکان علائم آن را بیابند، تشخیص دهد. زمانی که سرطان‌ها کوچک و محدود هستند زنان شانس بیشتری برای درمان دارند.

دستورالعمل‌های فعلی کالج رادیولوژی آمریکا (ACR) و شبکه بین‌المللی سرطان (NCCN) توصیه می‌کنند که زنان پس از 40 سالگی، به صورت سالیانه ماموگرافی را انجام دهند. تحقیقات نشان داده است که ماموگرافی سالیانه منجر به شناسایی زودهنگام سرطان پستان می‌شود. تشخیص زودهنگام سرطان سینه موجب افزایش شانس درمان و به کارگیری درمان‌های پیشگیرانه می‌شود. لازم به ذکر است که هیچ اثری از اشعه ایکس بعد از اتمام ماموگرافی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند. اشعه ایکس در محدوده تشخیصی برای ماموگرافی هیچ اثر عارضه جانبی در پی ندارد.

نتایج مطالعات انجام‌گرفته در حوزه ماموگرافی نشان دادند که بهتر است زنانی که دارای ریسک بالا در ابتلا به سرطان پستان (زنانی که پیشینه ابتلا به سرطان سینه و رحم در اقوام خود دارند)؛ غربالگری ماموگرافی را زودتر از سن 40 سالگی انجام دهند. در برخی بیماران مبتلا به سرطان سینه، ممکن است علاوه بر ماموگرافی به ام آر آی سینه نیز نیاز باشد.

انواع ماموگرافی در تصویربرداری پزشکی

ماموگرافی در سه شاخه بسیار پیشرفته ماموگرافی دیجیتال، دستگاه‌های تشخیص کامپیوتری و توموسنتزیس طبقه‌بندی می‌شود که عبارتند از :

1. ماموگرافی دیجیتال

ماموگرافی دیجیتال یا ماموگرافی دیجیتال کامل (FFDM)، یک سیستم تصویربرداری است که در آن فیلم‌های رادیوگرافی با استفاده از مبدل‌های اشعه ایکس به تصاویر ماموگرافی پستان تبدیل می‌شوند. سیستم ماموگرافی دیجیتال به سیستم‎ دوربین‌های دیجیتال که تصاویری با کیفیت در دز پایین ایجاد می‌کنند، شباهت زیادی دارد. تصاویر ماموگرافی پستان توسط رادیولوژیست بررسی می‌شود و به‌منظور ذخیره‌سازی طولانی‌مدت به کامپیوتر منتقل می‌شود.

2. دستگاه‌های تشخیص کامپیوتری CAD

دستگاه‌های تشخیص کامپیوتری، مناطق غیرطبیعی متراکم، توده‌ها و یا کلسیفیکاسیون‌های پستان را در تصاویر ماموگرافی دیجیتال مشخص می‌کنند. درواقع دستگاه‌های CAD این مناطق را بر روی تصاویر برجسته می‌کنند. درنتیجه رادیولوژیست‌ها به‌دقت این مناطق را بررسی می‌کنند.

3. توموسنتزیس پستان

توموسنتزیس پستان در واقع ماموگرافی سه‌بعدی است و توموسنتزیس دیجیتال پستان (DBT) نیز نامیده می‌شود. در این روش، از زوایای مختلف پستان تصویربرداری می‌شود و در نهایت تصویری سه‌بعدی از بافت سینه ایجاد می‌شود. به‌این‌ترتیب تصویربرداری سه‌بعدی سینه، همانند تصاویر توموگرافی کامپیوتری از ترکیب تصاویر برش‌های نازک بافت و ادغام آن‌ها با هم ایجاد می‌شود. دوز تابشی در برخی از سیستم‌های توموسنتزی سینه کمی بالاتر از دوز استفاده شده در ماموگرافی استاندارد است. با این حال دز توموسنتزیس پستان، مورد تائید FDA است.

کاربرد ماموگرافی سه بعدی در غربالگری و تشخیص سرطان سینه

مطالعات نشان دادند که غربالگری با توموسنتزیس پستان، منجر به بهبود نرخ تشخیص سرطان سینه است. در ماموگرافی سه‌بعدی، تومورهای سرطانی کوچک به‌خوبی دیده می‌شوند. توموسنتزیس پستان در تشخیص موارد زیر کاربرد دارد:

• افزایش احتمال تشخیص تومورهای چندگانه پستان
• کاهش بیوپسی‌های غیرضروری یا تست‌های اضافی
• ایجاد تصاویر واضح‌تر از ناهنجاری‌های بافت‌های متراکم پستان
• دقت بیشتر در تعیین اندازه، شکل و موقعیت ناهنجاری‌های پستان

نحوه‌ی کارکرد دستگاه ماموگرافی

یونیت ماموگرافی یک جعبه مستطیلی شکل است که در آن تیوب اشعه ایکس قرار دارد. این دستگاه به طور انحصاری برای آزمون‌های اشعه ایکس پستان به کار می‌رود. در این دستگاه قسمتی تعبیه‌شده است که پستان را نگه می‌دارد و آن را تحت‌فشار قرار می‎دهد. درنتیجه تصویربرداری در زوایای مختلفی از بافت سینه انجام می‌شود. به طور میانگین، ماموگرافی حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. ماموگرافی به صورت سرپایی انجام می‌شود. قبل از شروع تصویربرداری، تکنولوژیست، پستان‌های بیمار را در یونیت ماموگرافی قرار می‌دهد. پستان‌ها بر روی یک پلت‌فرم مخصوص قرار می‌گیرند و توسط یک پدال پلاستیکی شفاف، فشرده می‌شوند سپس تکنسین به آرامی این فشار را افزایش می‌دهد. فشرده‌سازی بافت پستان مزایایی دارد که به شرح زیر است:

• نازک شدن بافت پستان به منظور تصویربرداری واضح‌تر
• کاهش پراکندگی اشعه ایکس به منظور افزایش وضوح تصویر
• استفاده از دز پایین‌تر اشعه ایکس در حجم نازک‌تری از بافت
• عدم حرکت و فیکس بافت به منظور جلوگیری از تار شدن تصویر
• گسترش بافت به منظور مشاهده ناهنجاری‌های کوچک مخفی در بین لایه‌های بافت

در طول تصویربرداری ممکن است از بیمار خواسته شود تا پوزیشن خود را عوض کند. رایج‌ترین تصاویر ماموگرافی از زاویه بالا به پایین و جانبی هستند. این پروسه برای پستان دوم نیز تکرار می‌شود. فشرده‌سازی پستان برای تصویربرداری توموسنتزیس به منظور کاهش حرکات و بهبود کیفیت تصاویر ضروری است. در طول غربالگری توموسنتزیس پستان، تصاویر دو بعدی از ادغام تصاویر سه‌بعدی ایجاد می‌شوند. بیمار باید در طول ماموگرافی بی‌حرکت بماند. حتی ممکن است از بیمار خواسته شود تا برای چند ثانیه، نفس خود را حبس کند. این کار موجب وضوح تصویر و جلوگیری از تاری آن می‌شود.

مزایا، معایب و محدودیت‌های ماموگرافی

در حال حاضر ماموگرافی بهترین ابزار غربالگری برای سرطان پستان است. با این حال، ماموگرافی نمی‌تواند تمام سرطان‌های پستان را تشخیص دهد. در بسیاری از آزمون‌ها، با اینکه فرد دچار سرطان سینه است، پاسخ منفی کاذب ایجاد می‌شود. گاهی اوقات تصاویر ماموگرافی غیرطبیعی به نظر می‌رسند، اما بیمار دچار سرطان پستان نشده است. در این حالت نتیجه ماموگرافی، مثبت کاذب بوده است. در زنانی که ماموگرافی را در سنین 40 تا 49 سالگی انجام می‌دهند، 30 درصد شانس ایجاد جواب مثبت کاذب وجود دارد. در واقع تصاویر غربالگری ماموگرافی برای تشخیص قطعی وجود یک بیماری خوش‌خیم یا بدخیم کافی نیست. از طرفی تفسیر تصاویر ماموگرافی بسیار مشکل است زیرا بافت طبیعی پستان در هر بیمار متفاوت و منحصربه‌فرد است.

در صورت وجود یافته‌های غیرطبیعی در ماموگرافی، معمولاً بیوپسی از بافت پستان انجام می‌گیرد. اکثر نمونه‌های بیوپسی تأیید می‌کنند که هیچ سرطانی وجود ندارد. در صورت وجود ناهنجاری‌های غیرطبیعی، رادیولوژیست آزمون‌های تشخیصی بیشتری درخواست می‌کند. 5 الی 15 درصد از ماموگرام‌های غربالگری، به تست‌های بیشتری نظیر سونوگرافی برای تشخیص نهایی نیاز دارند.
افزایش تراکم پستان نیز پدیده‌ای است که تشخیص سرطان در ماموگرافی را سخت می‌کند و خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

همچنین ایمپلنت‌های پستان نیز می‌‏توانند دقت و صحت ماموگرام‌ها را مخدوش کنند. ایمپلنت‌های سیلیکونی و سالینی پستان شفاف نیستند و می‌توانند میدان دید بافت‌های اطراف را از بین ببرند. اهمیت این موضوع به‌خصوص در ایمپلنت‏‌هایی که در قسمت جلویی (قدامی) پستان کار گذاشته می‌شوند بیشتر از ایمپلنت‌هایی است که زیر عضله قرار می‏‌گیرند.
با توجه به اینکه در ماموگرافی از تابش اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده می‌شود، همیشه شانس بسیار پایینی برای ابتلا به سرطان در اثر تابش پرتوها وجود دارد اما این احتمال در برابر شانس تشخیص زودهنگام سرطان سینه توجیه‌پذیر است.

• ماموگرافی در چه سنی توصیه میشود؟
  تاریخ انتشار : 1400-11-20تاریخ بروز رسانی : 1402-06-17


• ماموگرافی دیجیتال چیست؟
  تاریخ انتشار : 1402-05-22تاریخ بروز رسانی : 1402-06-11


• مهمترین نکات در ماموگرافی سینه های دارای پروتز
  تاریخ انتشار : 1401-05-27تاریخ بروز رسانی : 1402-06-18